Argentinië stemt na twintig jaar rechts
Argentinië kiest voor een sprong in het diepe
Op 19 november 2023 vond in Argentinië de tweede ronde van de presidentsverkiezingen plaats. De Argentijnen konden kiezen uit de twee overgebleven kandidaten uit de eerste ronde op 22 oktober en dat waren de ultrarechtse nieuwkomer Javier Milei en de linkse raspoliticus Sergio Massa.
Een duivels dilemma
Het leek een keuze uit twee kwaden.
Massa, de huidige minister van Economische Zaken, beloofde verandering en verbetering te brengen, terwijl hij de aanhoudende crisis met een steeds hoger wordende inflatie niet kon beteugelen.
Milei beloofde een radicale breuk met drastische maatregelen, die velen angst aanjoegen, zoals afschaffing van de peso, het opblazen van de Centrale Bank en bovenal vrijheid: een vrije markt, vrij wapenbezit en zelfs vrije handel in organen.
Posters op de muren van Buenos Aires verkondigden nog een derde optie: blanco stemmen. Maar daar koos het volk niet voor.
Angst versus woede
De angst voor Milei won het niet van de frustratie over Massa. Met ruim 55% van de stemmen koos Argentinië ervoor om het roer compleet om te gooien en stemde voor Milei. Daarmee komt een einde aan een periode van ruim twintig jaar, waarin overwegend linkse presidenten het land bestuurden, die voortkwamen uit de peronistische partij van de historische leiders Juan en Eva Perón. Argentinië draait naar ultrarechts en kiest voor het onbekende.
'Vrijheid' als mantra
Javier Milei is een econoom met een libertair gedachtegoed, waarbij een zo klein mogelijke staat en een zo groot mogelijke vrijheid het hoogste goed zijn. Daartoe wil Milei met een motorzaag de oude instituties tot op de grond afzagen en een nieuw Argentinië opbouwen. 'Libertad' ofwel 'vrijheid' is zijn mantra: “Vrijheid, vrijheid, vrijheid, verdomme!” In hoeverre hij daarin zal slagen is de vraag. In de Senaat heeft hij niet de meerderheid en zijn voorstellen als het afschaffen van sociale uitkeringen, het afschaffen van gratis onderwijs, het afschaffen van het (nog maar sinds een paar jaar verkregen) recht op abortus kunnen voor grote onrust zorgen in de samenleving en tot forse protesten leiden van de machtige vakbonden en belangengroeperingen. Milei zal er niet aan ontkomen samen te moeten werken met andere partijen die hij steeds heeft uitgemaakt voor 'de verfoeide kaste'. Dat hij een einde zou maken aan de macht van het establishment sprak juist veel jonge kiezers aan, die niet veel anders hebben gekend dan opeenvolgende crises.
Omstreden
Milei wordt de Argentijnse Trump en Bolsonaro genoemd. Hij zelf heeft al aangegeven niet samen te willen werken met de Braziliaanse president Lula en evenmin wil hij zaken doen met het communistische China. Milei is in veel opzichten omstreden en dat geldt ook voor zijn aanstaande vicepresident Victoria Virruell. Zij is dochter en kleindochter van militairen die mee hebben gewerkt aan de laatste dictatuur, en ze heeft al geopperd om één van de belangrijkste musea over de dictatuur maar te sluiten. Het betreft een voormalig detentiecentrum van waaruit de beruchte dodenvluchten werden georganiseerd, waarbij politieke tegenstanders gedrogeerd vanuit vliegtuigen in zee werden gegooid. Ook stelt ze dat het aantal slachtoffers van de dictatuur van Videla en diens opvolgers een stuk lager ligt dan het vastgestelde aantal van 30.000.
Een grote belofte
Maar omstreden of niet, de meerderheid van de Argentijnen heeft via het stembiljet laten weten dat het anders moet. Op 10 december treedt Javier Milei aan als nieuwe president van Argentinië voor een periode van vier jaar. Hij heeft beloofd om Argentinië weer even groot en welvarend te maken als het was aan het begin van de twintigste eeuw. De toekomst zal uitwijzen of hij die belofte waar kan maken. Argentinië waagt de gok.
Meer weten over de Argentijnse geschiedenis?
Argentinië kent een spannende geschiedenis met dramatische wendingen. Democratisch gekozen regeringen en brute dictaturen hebben elkaar steeds afgewisseld en ook de afgelopen periode van hernieuwde democratie was zeer tumultueus. Wil je meer weten? Lees dan het boek “Beknopte geschiedenis van Argentinië” van de gerenommeerde historicus Félix Luna en dat vertaald is door Bart Beereboom.
